సవర్ణదీర్ఘ సంధి:- అ-ఇ-ఉ-ఋలకు అవే అచ్చులు పరమైనపుడు వాటి దీర్ఘాలు ఏకాదేశమవడాన్ని సవర్ణదీర్ఘ సంధి అంటారు.
ఉదాహరణలు:- రామ + ఆజ్ఞ = రామాజ్ఞ
మహి + ఈశుడు = మహీశుడు
గురు + ఉపదేశం = గురూపదేశం.
గుణ సంధి:- అకారానికి ఇ-ఉ-ఋలు పరమైతే క్రమంగా ఏ-ఓ-అర్‌లు ఏకాదేశమవడాన్ని గుణసంధి అంటారు.
ఉదా: సూర్య + ఉదయం = సూర్యోదయం
మహా + ఈశ్వరుడు = మహేశ్వరుడు
రాజ + ఋషి = రాజర్షి.
వృద్ధి సంధి:- అకారానికి ఏ, ఐలు పరమైతే ఐకారాన్ని; ఓ, ఔలు పరమైతే ఔకారాన్ని; ఋ, ౠలు పరమైతే ఆర్ ఏకాదేశమవడాన్ని వృద్ధి సంధి అంటారు. ఐ, ఔలను వృద్ధులు అంటారు. ఉదా: భువన + ఏక = భువనైక
అఖండ + ఐశ్వర్యం = అఖండైశ్వర్యం
పాప + ఓఘం = పాపౌఘం
పరమ + ఔషధం = పరమౌషధం
ఋణ + ఋణం = ఋణార్ణం
యణాదేశ సంధి:- ఇ-ఉ-ఋలకు అసవర్ణాచ్చులు పరమైతే క్రమంగా య-వ-రలు ఆదేశమవడాన్ని యణాదేశ సంధి అంటారు. యణ్ణులు అనగా (య-వ-ర) లు పరమవుతున్నందు వలన ఇది యణాదేశ సంధి.
ఉదా: అతి + ఉత్సాహం = అత్యుత్సాహం
అణు+ఆయుధం = అణ్వాయుధం
పితృ + ఆర్జితం = పిత్రార్జితం.
జశ్త్వ సంధి:- క-చ-ట-త-ప లకు అచ్చులు కానీ, హ-య-వ-ర-లు కానీ, వర్గ తృతీయ చతుర్థ పంచమాక్షరాలు కానీ, పరమైతే గ, జ, డ, ద, బ లు ఆదేశమవడాన్ని జశ్త్వసంధి అంటారు.
(లేదా)
పరుషాలకు వర్గ ప్రథమ ద్వితీయ అక్షరాలు, శ,ష, స లు కాకుండా మిగిలిన అచ్చులు కానీ హల్లులు కానీ పరమైతే వరుసగా సరళాలు ఆదేశం అవుతాయి
ఉదా: తత్ + అరణ్యం = తదరణ్యం
అచ్ + అంతం = అజంతం
వాక్ + ఈశుడు = వాగీశుడు
సత్ + భావం = సద్భావం.
శ్చుత్వ సంధి:- సకార ‘త’ వర్గాలకు (సకార-త థ ద ధ న) (త వర్గం) శకార ‘చ’ వర్గాలు (శకార – చ ఛ జ ఝ ఞ) (చవర్గం) పరమైనప్పుడు శకార ‘చ’ వర్గాలే ఆదేశమవడాన్ని శ్చుత్వ సంధి అంటారు.; ఉదా: తపస్ + శమము = తపశ్శమము (స్(స)+శ= శ్శ)
సత్+చరిత్ర=సచ్ఛరిత్ర(త్ (త) – చ= చ్ఛ) సత్+జనుడు= సజ్జనుడు (త్ (త)+జ= జ్జ)
అనునాసిక సంధి:- వర్గ ప్రథమాక్షరాలకు (క-చ-ట-త-ప) ‘న, మ’ అనునాసిక లు పరమైనప్పుడు ఆయా వర్గానునాసికాలు రావడాన్ని అనునాసిక సంధి అంటారు.
ఉదా: వాక్ + మయం = వాఙ్మయం
జగత్ + నాటకం = జగన్నాటకం
రాట్ + మయం = రాణ్మయం.
No comments:
Post a Comment